Historia Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych
Jak zawsze, z historycznego punktu widzenia są wątpliwości, którą datę powstania Towarzystwa przyjąć za faktyczną. Czy pierwsze posiedzenie Komitetu Organizacyjnego PTNW w Warszawie, które odbyło się 9. 07. 1949 roku, czy też zatwierdzenie statutu, które miało miejsce dnia 26. 02. 1952 roku. Dotychczasowi autorzy (1, 3, 4) w swoich publikacjach wymieniają tą drugą datę. Dlatego także za cytowanymi autorami przyjmuję rok 1952 jako datę założenia i rozpoczęcia działalności PTNW po II drugiej wojnie światowej.
Warszawskie Towarzystwo Weterynaryjne Następstwem pozytywnego oddziaływania powołanego czasopisma we Lwowie było powstanie w1909 roku Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego. W krótkim czasie z inicjatywy prezesa dr. Piotra Boczkowskiego powstało wydawnictwo „Pamiętnik Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego”. Wydano tylko kilka zeszytów tego wydawnictwa w języku polskim i rosyjskim. W okresie prezesury Piotra Boczkowskiego powstała przy Zarządzie Głównym cenna biblioteka, która zgromadziła wiele cennych dokumentów związanych z rozwojem polskiej weterynarii oraz bogaty zbiór czasopism . Po drugiej wojnie światowej wg. Szwejkowskiego zachowało się niewiele.
1886
1909
Towarzystwo Weterynarskie we Lwowie Jednak przy takiej okazji wypada sięgnąć do źródeł, bowiem historia Towarzystwa jest znacznie dłuższa i bogatsza. Jak wynika z danych, PTNW jest spadkobiercą i kontynuatorem wcześniej działających stowarzyszeń weterynaryjnych. Otóż potrzeba powołania towarzystwa naukowego zaczęła zaznaczać się wyraźnie po pewnej stabilizacji i zbliżenia się szkół weterynaryjnych do poziomu akademickiego. Wyrazem tego jest powołanie w 1886roku Towarzystwa Weterynarskiego we Lwowie nazywanego też Galicyjskim. Towarzystwo w tym samym roku powołuje swój organ „Przegląd Weterynarski „. Czasopismo to wyraźnie ożywiło i zachęciło do twórczości naukowej, piśmienniczej i organizacyjnej we wszystkich trzech zaborach.
rozwój towarzystw po I wojnie Światowej Po I wojnie światowej Towarzystwo Warszawskie przekształciło się w Polskie Towarzystwo Lekarzy Weterynaryjnych, którego organem był miesięcznik „Wiadomości Weterynaryjne”. W oparciu o już istniejące Małopolskie i Polskie Towarzystwo Lekarzy Weterynaryjnych, po roku 1918 powstają dalsze w większych ośrodkach Polski.
1918
1920
Związek Zawodowy Lekarzy Weterynaryjnych RP W 1920 roku powstał Związek Zawodowy Lekarzy Weterynaryjnych RP, którego zadaniem była obrana interesów bytowych i zawodowych ogółu lekarzy wet. , bowiem był to trudny okres tworzenia podstaw organizacyjnych weterynarii w kraju.
Komitet Organizacyjny PTNW Nieliczna grupa pracowników naukowych Wydziału Weterynaryjnego w Warszawie w osobach: H. Szwejkowski, A, Stryszak, A. Dziżyński i dr. K. Millak w porozumieniu z dziekanem Wydziału prof. dr W. Stefańskim zorganizowali w dniu 9.07.1949 pierwsze zebranie „Komitetu Organizacyjnego Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych”. Wyłonione prezydium opracowało statut i 18.01.1950 r. zorganizowano pierwsze zebranie w celu sporządzenia listy członków założycieli i wystąpienia do władz o zarejestrowanie Towarzystwa. W dniu 10.03.1950 r. złożono dokumenty w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Prezydium Rady Narodowej w m. St. Warszawie. W niedługim czasie wystąpiono też o zgodę wydawanie naukowego kwartalnika o nazwie Polskie Archiwum Weterynaryjne.
1932
1949
Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych RP W 1932 roku doprowadzono do zjednoczenia wszystkich organizacji weterynaryjnych aby zapobiec dublowaniu pewnych prac i powołano do życia Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych RP. Organizacja ta realizowała zarówno cele zawodowe jak i naukowe. Powołane do życia Zrzeszenie Lekarzy Wet. było ważnym wydarzeniem i stanowiło duży postęp, ale nie mogło w pełni zapewnić rozwoju ruchu naukowego i upowszechnianiu osiągnięć naukowych.
Toteż członkowie dawnego towarzystwa i sympatycy dążą do powołania organizacji nawiązującej do tradycji naukowych Polskiego Towarzystwa Lekarzy Weterynaryjnych. Opracowano nawet statut ale nie doszło do powołania gdyż obawiano się, że może to zagrozić jedności zawodowej i organizacyjnej. Na VI Walnym Zjeździe Lekarzy Wet. w Cieszynie podnosili ten problem Prof. H. Szwejkowski, Prof. A. Stryszak i płk. dr K. Millak. Wybuch wojny w 1939 roku całkowicie przekreślił te zamiary, działalność Zrzeszenia została przerwana, a dokumenty uległy zniszczeniu w 1944 r.
Dopiero po zakończeniu drugiej wojny światowej powrócono ponownie do idei utworzenia towarzystwa naukowego. Tym bardziej, że powstałe izby lekarsko-weterynaryjne nie mogły rozwinąć bardziej aktywnej działalności naukowej wśród swoich członków, zwłaszcza w zmieniającej się przebudowie społecznej i gospodarczej kraju, w tym także w weterynarii. W niedługim czasie powstała Sekcja Weterynaryjna SITR-u i ponownie Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych.
zatwierdzenie Statutu Towarzystwa Statut Towarzystwa został zatwierdzony 26. 02 1952 r. pod nr. rej. 359 (Monitor Polski – dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej – nr. B- 15 z dnia 3. 04.1952r.). Wkrótce bo już 11. 05. 1952 r. odbyło się w Warszawie pierwsze zebranie inauguracyjne, w którym wzięło udział 21 członków założycieli. Zebraniu przewodniczył prof. dr A. Zakrzewski. Na zebraniu przyjęto tymczasowy regulamin walnych zebrań, wysokość składek członkowskich, plan pracy, wybrano zarząd i powołano 5 Sekcji Towarzystwa. Zdecydowano o powołaniu S. Nauk Teoretycznych, S. Nauk Klinicznych, S. Epizootiologii i Chorób Inwazyjnych, S. Higieny i Technologii Produktów Zwierzęcych, S. Zoohigieny i Hodowli. W toku dalszej pracy zdecydowano, że działalność podejmą pierwsze cztery.
1952
1957
wydanie Medycyny Weterynaryjnej
Początki nie były łatwe z uwagi na brak lokalu oraz środków na wydawanie Polskiego Archiwum Weterynaryjnego. Początkowo Komitet redakcyjny pracował honorowo. Z pomocą przyszła Naczelna Izba Lekarsko-Weterynaryjna. Jednak czasopismo zostało z czasem przejęte przez PWRiL, a następnie w Rocznikach Nauk Rolniczych utworzono Serie E, która zaczęła się ukazywać od 1953 roku. Tak więc „Polskie Archiwum Weterynaryjne” było organem Towarzystwa tylko w latach 1950- 1951, a od 1957 roku jest nim miesięcznik „Medycyna Weterynaryjna”.
Jedną z agend PTNW jest Ośrodek Historii Medycyny Weterynaryjnej powołany w 1949 roku przy Wydziale Weterynaryjnym UW, a w 1954 r. przejęty przez Towarzystwo (2). Ośrodkiem do 1968 roku kierował płk. dr K. Millak, a następnie doc. dr Stefan Jakubowski. W Ośrodku gromadzone są materiały historyczne związane z historią Towarzystwa oraz weterynarii. Księgozbiór liczy 2 480 woluminów wśród których znajdują się unikalne starodruki i rękopisy weterynaryjne.
Warto podkreślić, że z inicjatywy płk. dr K. Millaka i prof. H. Szwejkowskiego PTNW ufundowało tablicę pamiątkowa dla uczczenia studiów Stefana Żeromskiego w Warszawskiej Szkole Weterynaryjnej, która została umieszczona w gmachu głównym Wydziału Weterynaryjnego SGGW przy ul. Grochowskiej 272 (3).
Ponadto PTNW był współorganizatorem, a obecnie jest opiekunem Muzeum Weterynarii w Ciechanowcu, otwartego w dniu 5. 06. 1982 r. Muzeum to jest częścią Muzeum Rolnictwa im. Krzysztofa Kluka. Za wkład Towarzystwa w zorganizowanie tego Muzeum Minister Kultury i Sztuki wyróżnił PTNW Dyplomem Honorowym za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury.
Towarzystwo od 1956 roku otrzymuje pomoc finansowa od Polskiej Akademii Nauk na działalność podstawową tzn. sesje naukowe i niektóre wydawnictwa. Od 1994 roku finansowanie towarzystw naukowych, w tym także PTNW, przejął Komitet Badań Naukowych. Dzięki temu Towarzystwo może prowadzić również działalność edytorską. W wyniku tych działań wydano szereg wartościowych pozycji. Należą do nich: drugie wydanie książki dr. Aleksandra Perenca ” Historia lecznictwa zwierząt w Polsce” – 1958; dr. Konrada Millaka „Słownik biograficzno – bibliograficzny polskich lekarzy weterynaryjnych 1394- 1918 wydany przez PWRiL – 1960- 1963. Z innych pozycji należy wymienić „Weterynaryjny słownik terminologiczny” autorstwa prof. E. Prosta i J. Welento PWRiL – 1973 lub opracowanie zespołowe pod redakcją prof. W. Pilarskiego „Weterynaryjne Mianownictwo Anatomiczne” PWN, 1978. Od roku 1957 do 1967 wydano 14 numerów biuletynu PTNW informujące o działalności Towarzystwa (4).
1886
Towarzystwo Weterynarskie we Lwowie Jednak przy takiej okazji wypada sięgnąć do źródeł, bowiem historia Towarzystwa jest znacznie dłuższa i bogatsza. Jak wynika z danych, PTNW jest spadkobiercą i kontynuatorem wcześniej działających stowarzyszeń weterynaryjnych. Otóż potrzeba powołania towarzystwa naukowego zaczęła zaznaczać się wyraźnie po pewnej stabilizacji i zbliżenia się szkół weterynaryjnych do poziomu akademickiego. Wyrazem tego jest powołanie w 1886roku Towarzystwa Weterynarskiego we Lwowie nazywanego też Galicyjskim. Towarzystwo w tym samym roku powołuje swój organ „Przegląd Weterynarski „. Czasopismo to wyraźnie ożywiło i zachęciło do twórczości naukowej, piśmienniczej i organizacyjnej we wszystkich trzech zaborach.
1909
Warszawskie Towarzystwo Weterynaryjne Następstwem pozytywnego oddziaływania powołanego czasopisma we Lwowie było powstanie w1909 roku Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego. W krótkim czasie z inicjatywy prezesa dr. Piotra Boczkowskiego powstało wydawnictwo „Pamiętnik Warszawskiego Towarzystwa Weterynaryjnego”. Wydano tylko kilka zeszytów tego wydawnictwa w języku polskim i rosyjskim. W okresie prezesury Piotra Boczkowskiego powstała przy Zarządzie Głównym cenna biblioteka, która zgromadziła wiele cennych dokumentów związanych z rozwojem polskiej weterynarii oraz bogaty zbiór czasopism . Po drugiej wojnie światowej wg. Szwejkowskiego zachowało się niewiele.
1918
rozwój towarzystw po I wojnie Światowej Po I wojnie światowej Towarzystwo Warszawskie przekształciło się w Polskie Towarzystwo Lekarzy Weterynaryjnych, którego organem był miesięcznik „Wiadomości Weterynaryjne”. W oparciu o już istniejące Małopolskie i Polskie Towarzystwo Lekarzy Weterynaryjnych, po roku 1918 powstają dalsze w większych ośrodkach Polski.
1920
Związek Zawodowy Lekarzy Weterynaryjnych RP W 1920 roku powstał Związek Zawodowy Lekarzy Weterynaryjnych RP, którego zadaniem była obrana interesów bytowych i zawodowych ogółu lekarzy wet. , bowiem był to trudny okres tworzenia podstaw organizacyjnych weterynarii w kraju.
1932
Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych RP W 1932 roku doprowadzono do zjednoczenia wszystkich organizacji weterynaryjnych aby zapobiec dublowaniu pewnych prac i powołano do życia Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych RP. Organizacja ta realizowała zarówno cele zawodowe jak i naukowe. Powołane do życia Zrzeszenie Lekarzy Wet. było ważnym wydarzeniem i stanowiło duży postęp, ale nie mogło w pełni zapewnić rozwoju ruchu naukowego i upowszechnianiu osiągnięć naukowych.
Toteż członkowie dawnego towarzystwa i sympatycy dążą do powołania organizacji nawiązującej do tradycji naukowych Polskiego Towarzystwa Lekarzy Weterynaryjnych. Opracowano nawet statut ale nie doszło do powołania gdyż obawiano się, że może to zagrozić jedności zawodowej i organizacyjnej. Na VI Walnym Zjeździe Lekarzy Wet. w Cieszynie podnosili ten problem Prof. H. Szwejkowski, Prof. A. Stryszak i płk. dr K. Millak. Wybuch wojny w 1939 roku całkowicie przekreślił te zamiary, działalność Zrzeszenia została przerwana, a dokumenty uległy zniszczeniu w 1944 r.
Dopiero po zakończeniu drugiej wojny światowej powrócono ponownie do idei utworzenia towarzystwa naukowego. Tym bardziej, że powstałe izby lekarsko-weterynaryjne nie mogły rozwinąć bardziej aktywnej działalności naukowej wśród swoich członków, zwłaszcza w zmieniającej się przebudowie społecznej i gospodarczej kraju, w tym także w weterynarii. W niedługim czasie powstała Sekcja Weterynaryjna SITR-u i ponownie Zrzeszenie Lekarzy Weterynaryjnych.
1949
Komitet Organizacyjny PTNW Nieliczna grupa pracowników naukowych Wydziału Weterynaryjnego w Warszawie w osobach: H. Szwejkowski, A, Stryszak, A. Dziżyński i dr. K. Millak w porozumieniu z dziekanem Wydziału prof. dr W. Stefańskim zorganizowali w dniu 9.07.1949 pierwsze zebranie „Komitetu Organizacyjnego Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych”. Wyłonione prezydium opracowało statut i 18.01.1950 r. zorganizowano pierwsze zebranie w celu sporządzenia listy członków założycieli i wystąpienia do władz o zarejestrowanie Towarzystwa. W dniu 10.03.1950 r. złożono dokumenty w Wydziale Społeczno-Administracyjnym Prezydium Rady Narodowej w m. St. Warszawie. W niedługim czasie wystąpiono też o zgodę wydawanie naukowego kwartalnika o nazwie Polskie Archiwum Weterynaryjne.
1952
zatwierdzenie Statutu Towarzystwa Statut Towarzystwa został zatwierdzony 26. 02 1952 r. pod nr. rej. 359 (Monitor Polski – dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej – nr. B- 15 z dnia 3. 04.1952r.). Wkrótce bo już 11. 05. 1952 r. odbyło się w Warszawie pierwsze zebranie inauguracyjne, w którym wzięło udział 21 członków założycieli. Zebraniu przewodniczył prof. dr A. Zakrzewski. Na zebraniu przyjęto tymczasowy regulamin walnych zebrań, wysokość składek członkowskich, plan pracy, wybrano zarząd i powołano 5 Sekcji Towarzystwa. Zdecydowano o powołaniu S. Nauk Teoretycznych, S. Nauk Klinicznych, S. Epizootiologii i Chorób Inwazyjnych, S. Higieny i Technologii Produktów Zwierzęcych, S. Zoohigieny i Hodowli. W toku dalszej pracy zdecydowano, że działalność podejmą pierwsze cztery.
1957
wydanie Medycyny Weterynaryjnej
Początki nie były łatwe z uwagi na brak lokalu oraz środków na wydawanie Polskiego Archiwum Weterynaryjnego. Początkowo Komitet redakcyjny pracował honorowo. Z pomocą przyszła Naczelna Izba Lekarsko-Weterynaryjna. Jednak czasopismo zostało z czasem przejęte przez PWRiL, a następnie w Rocznikach Nauk Rolniczych utworzono Serie E, która zaczęła się ukazywać od 1953 roku. Tak więc „Polskie Archiwum Weterynaryjne” było organem Towarzystwa tylko w latach 1950- 1951, a od 1957 roku jest nim miesięcznik „Medycyna Weterynaryjna”.
Jedną z agend PTNW jest Ośrodek Historii Medycyny Weterynaryjnej powołany w 1949 roku przy Wydziale Weterynaryjnym UW, a w 1954 r. przejęty przez Towarzystwo (2). Ośrodkiem do 1968 roku kierował płk. dr K. Millak, a następnie doc. dr Stefan Jakubowski. W Ośrodku gromadzone są materiały historyczne związane z historią Towarzystwa oraz weterynarii. Księgozbiór liczy 2 480 woluminów wśród których znajdują się unikalne starodruki i rękopisy weterynaryjne.
Warto podkreślić, że z inicjatywy płk. dr K. Millaka i prof. H. Szwejkowskiego PTNW ufundowało tablicę pamiątkowa dla uczczenia studiów Stefana Żeromskiego w Warszawskiej Szkole Weterynaryjnej, która została umieszczona w gmachu głównym Wydziału Weterynaryjnego SGGW przy ul. Grochowskiej 272 (3).
Ponadto PTNW był współorganizatorem, a obecnie jest opiekunem Muzeum Weterynarii w Ciechanowcu, otwartego w dniu 5. 06. 1982 r. Muzeum to jest częścią Muzeum Rolnictwa im. Krzysztofa Kluka. Za wkład Towarzystwa w zorganizowanie tego Muzeum Minister Kultury i Sztuki wyróżnił PTNW Dyplomem Honorowym za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury.
Towarzystwo od 1956 roku otrzymuje pomoc finansowa od Polskiej Akademii Nauk na działalność podstawową tzn. sesje naukowe i niektóre wydawnictwa. Od 1994 roku finansowanie towarzystw naukowych, w tym także PTNW, przejął Komitet Badań Naukowych. Dzięki temu Towarzystwo może prowadzić również działalność edytorską. W wyniku tych działań wydano szereg wartościowych pozycji. Należą do nich: drugie wydanie książki dr. Aleksandra Perenca ” Historia lecznictwa zwierząt w Polsce” – 1958; dr. Konrada Millaka „Słownik biograficzno – bibliograficzny polskich lekarzy weterynaryjnych 1394- 1918 wydany przez PWRiL – 1960- 1963. Z innych pozycji należy wymienić „Weterynaryjny słownik terminologiczny” autorstwa prof. E. Prosta i J. Welento PWRiL – 1973 lub opracowanie zespołowe pod redakcją prof. W. Pilarskiego „Weterynaryjne Mianownictwo Anatomiczne” PWN, 1978. Od roku 1957 do 1967 wydano 14 numerów biuletynu PTNW informujące o działalności Towarzystwa (4).
Prezesi PTNW
1952 Witold Stefański
1953 Aleksander Zakrzewski
1954 Abdon Stryszak
1955 Roman Hoppe
1956 Heliodor Szwejkowski
1957 Roman Hoppe
1958 Henryk Janowski
1959 Heliodor Szwejkowski
1960 Henryk Janowski
1961 Juliusz Brill
1962 Kazimierz Marek
1963 Heliodor Szwejkowski
1964 Tadeusz Żuliński
1865 Wiktor Stefaniak
1966 Edmund Prost
1967 – 1968 Wiktor Stefaniak
1969 – 1970 Edmund Prost
1971 – 1972 Ryszard Badura
1973 – 1974 Edmund Prost
1975 – 1976 Krzysztof Swierzyński
1977 – 1978 Ryszard Badura
1979 – 1980 Edmund Prost
1981 – 1982 Stefan Kossakowski
1983 – 1984 Eustachy Szeligowski
1985 – 1986 Stefan Kossakowski
1987 – 1988 Stefan Kossakowski
1989 – 1991 Edmund Prost
1992 – 1994 Marian Tischner
1995 – 1997 Edmund Prost
1998 – 2000 Jerzy Kita
2001 – 2003 Zygmunt Pejsak
2004 – 2006 Włodzimierz Kluciński
2007 – 2009 Zygmunt Pejsak
2010 – 2012 Andrzej Koncicki
2013 – 2015 Marian Binek
2016 – 2019 Iwona Markowska-Daniel
Liczba członków PTNW
Towarzystwo rozwijało się stopniowo ale cieszyło się dużą popularnością o czym świadczy wzrost liczby członków.
| rok | liczba członków |
|---|---|
| 1955 | 272 |
| 1960 | 716 |
| 1970 | 1406 |
| 1980 | 1715 |
| 1982 | 1991 |
| 1990 | 2435 |
| 1995 | 1677 |
| 1998 | 1484 |
| 2012 | 1151 |
| 2013 | 1144 |
| 2014 | 1082 |
| 2015 | 1065 |
Historia Kongresów PTNW
| Kongres | miejsce Kongresu | rok | liczba | ||
| wygłoszonych referatów plenarnych | doniesień | uczestników | |||
| I | Warszawa | 1958 | 5 | 244 | 300 |
| II | Wrocław | 1962 | 453 | 400 | |
| III | Lublin | 1966 | 3 | 585 | 800 |
| IV | Warszawa | 1970 | 5 | 487 | 500 |
| V | Olsztyn | 1974 | 6 | 708 | 560 |
| VI | Wrocław | 1978 | 7 | 740 | 700 |
| VII | Lublin | 1982 | 6 | 643 | 600 |
| VIII | Warszawa | 1987 | 53 | 420 | 650 |
| IX | Olsztyn | 1992 | 7 | 577 | 466 |
| X | Wrocław | 1996 | 17 | 573 | 600 |
Piśmiennictwo
1. Jakubowski S. : Nieco danych o historii i działalności Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych;Medycyna Wet.28, 65, 1972.
2. Millak K. : Uczelnia Weterynaryjna w Warszawie 1840/1965, PWRiL 1965.
3. Szwejkowski H.: Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych; Medycyna Wet. 15, 413,1959.
4. Swieżyński K., Tropiło J. : W 30 rocznicę utworzenia Polskiego Towarzystwa Nauk Weterynaryjnych; Medycyna Wet.39, 643, 1983.
5. Niektóre dane liczbowe – Zarządu Głównego PTNW.